تراشه رم امروزه در تمامی گجت‌های اطرافتان می‌بینید وجود دارد و تنها توسط چند کمپانی انگشت شمار تولید می‌شود که به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
تراشه رم برای هر گجت الکترونیکی که دستوری را اجرا می‌کند ضرروی است. رم حافظه مورد نیاز برای اجرای برنامه یا پردازه در حال اجرا را فراهم و هر دستگاه بسته به کاربری‌اش بین چند بایت تا چندین گیگابایت رم دارد.

برای تصور بهتر کاربری رم بد نیست بدانید گوشی‌های هوشمند، تلوزیون‌ها، تبلت، دوربین، پخش‌ کننده‌های چند رسانه‌ای، دوربین‌های مدار بسته، کنسول‌های بازی، دستگاه‌های پوز، تجهیزات اینترنت اشیا و… همگی رم دارند. اما تاکنون این پرسش  برایتان پیش آمده که این تراشه بسیار با ارزش از کجا می‌آید؟ این چیپ‌ها توسط چند کمپانی معدود تولید و کل نیاز جهان را تامین می‌کنند.
ممکن است با خود بگویید هنگامی که برای خرید رم کامپیوتر (لپتاپ، دسکتاپ، سرور و…) به بازار می‌روید با برندهای گوناگونی همچون کورسیر، کورشیال، ای‌ دیتا، جی اسکیل،‌ کینگستون و… روبرو می‌شوید و تنوع این برندها بسیار بالاست. اما باید گفت تمامی این برندها ماژول رم تولید می‌کنند که یک بورد شامل تراشه‌های حافظه موقت رم،‌ مدار تغذیه،‌ مدار کنترلر و دیگر عناصر الکتریکی است. خود تراشه رم که بخش اصلی هر ماژول‌ها رم است، تنها توسط ۴ کمپانی ساخته می‌شوند و دیگر کمپانی‌ها با خرید تراشه رم از این ۴ تولید کننده، ماژول‌های خود را طراحی و تولید می‌کنند. و اما این ۴ کمپانی کدامند؟

سامسونگ

رم GDDR6 در کارت گرافیک استفاده می‌شود
سامسونگ (Samsung) از دهه ۱۹۹۰ تا دهه ۲۰۱۰ و همچنان از همین ابتدای دهه ۲۰۲۰، بیش از ۳۰ سال است که پیوسته عنوان بزرگترین سازنده تراشه رم در دنیا را برای خود حفظ کرده و عملا این بازار را در دست دارد. تراشه‌های رم سامسونگ در طیف گسترده‌ای از محصولات همچون گوشی‌های هوشمند،‌ سخت افزارهای کامپیوتری همچون کارت گرافیک، درایو SSD، ماژول رم، تلوزیون‌های هوشمند، کنسول‌های بازی، دوربین‌ها، خودورهای هوشمند و گجت‌ها و وسایل الکتریکی متنوع که توسط این کمپانی و دیگر کمپانی‌ها تولید می‌شوند بکار می‌روند.
در دهه پیشین، سامسونگ بیشترین فروش خود را در سال سه ماهه سوم سال ۲۰۱۶ تجربه کرد که ۵۰.۰۲ درصد بازار را در دست گرفت. بدترین نتیجه را نیز در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۳ داشت که تنها ۳۲.۷ درصد بازار را در اختیار و کمترین فاصله را با رقیب اصلی خود یعنی SK Hynix داشت؛‌ اس کی هاینیکس در آن زمان موفق شد تا ۳۰ درصد بازار را در دست بگیرد.

سامسونگ از ابتدا تا به امروز از جمله نوآوران و پیگشگامان این صنعت است. مثلا سامسونگ در سال ۱۹۹۸ اولین رم ۲۵۶ مگابایتی دنیا را تولید کرد که سریع‌ترین حافظه در دنیا نیز محسوب می‌شد. این کمپانی امروزه نیز اولین تراشه رم ۱۲ گیگابایتی LPDDR5 برای موبایل را تولید انبوه، اولین گوشی دنیا مجهز به رم LPDDR5 را معرفی و همچنین اولین و تنها تراشه ۱۶ گیگابایتی LPDDR5 را تولید و استفاده کرده است. این کمپانی همچنین اولین سازنده رم HBM2 و HBM2E است.

ناگفته نماند سامسونگ از سال ۲۰۱۷ تا به امروز، با پشت سر گذاشتن اینتل، به عنوان بزرگترین سازنده تراشه در دنیا شناخته می‌شود. این کمپانی علاوه بر تراشه رم، تراشه‌های دیگر همچون چیپست اصلی موبایل را برای خود و دیگر سازندگان و طراحان چیپست (همچون کوالکام) تولید می‌کند.

یک SSD سامسونگ که چیپ تراشه رم و NAND فلش آن مشخص است
تراشه حافظه NAND فلش، سنسور CMOS، تراشه‌های حافظه چند نوعی، تراشه‌های مخابراتی و امنیتی و… از جمله دیگر محصولات نیمه هادی سامسونگ هستند. این تراشه‌های متنوع در تجهیزات مصرفی، صنعتی و تجاری بی‌شماری استفاده می‌شوند. سامسونگ همچنین به مدت چند دهه است بزرگترین سازنده تراشه‌های NAND و V-NAND محسوب می‌شود و بزرگترین سازنده SSD در دنیا نیز به شمار می‌رود. رقیب اصلی سامسونگ در تولید تراشه‌های NAND نیز کمپانی ژاپنی Kioxia است که البته سهم غول کره‌ای از بازار تقریبا دو برابر بیشتر رقیب ژاپنی‌ است.
سامسونگ همچنین پس از سونی بزرگترین سازنده سنسور CMOS در دنیاست و پس از غول ژاپنی که نیمی از بازار سنسورهای CMOS را در دست دارد، مالک ۱۸ درصد آن است.

اس کی هاینیکس

اس کی هاینیکس (SK Hynix) یک غول تراشه ساز دیگر از کره جنوبی است که دومین سازنده بزرگ تراشه رم در دنیا محسوب می‌شود. همانطور که گفته شد، در دهه پیشین این کمپانی کمترین اختلاف با سامسونگ را در سه ماهه دوم ۲۰۱۳ تجربه کرد.
این کمپانی بهترین فروش دهه پیشین خود را در سه ماهه چهارم ۲۰۱۸ تجربه و توانست ۳۱.۲ درصد بازار را در اختیار بگیرد که ۱۰.۱ درصد کمتر از سهم سامسونگ در همان زمان است. بدترین فروشش دهه پیشین اس کی هاینیکس نیز در سه ماهه دوم ۲۰۱۱ با سهم ۲۱.۶ درصد رقم خورد؛ در همان زمان سامسونگ ۴۴.۸ درصد بازار را در دست داشت.

این کمپانی در سال ۱۹۸۳ توسط هیوندای تاسیس و هیوندای الکترونیکس نام داشت. در سال ۱۹۸۹ به جایگاه بیستمین سازنده بزرگ تراشه در دنیا رسید و در سال ۱۹۹۹ وارد همکاری با زیرشاخه نیمه هادی ال جی موسوم به LG Semiconductor شد. سرانجام در سال ۲۰۰۱ نام خود را به Hynix که برگرفته از نام Hyundai Electronics است تغییر داد و از گروه هیوندای جدا گشت. اما همچنان به عنوان یک کمپانی مستقل تحت مالکیت هیوندای بود.
در سال ۲۰۱۱، سومین کمپانی خوشه‌ای کره جنوبی موسوم به SK Group که در زمینه‌های مختلف به ویژه الکترونیکی فعالیت دارد، بخشی از سهام هاینیکس را خریداری و تا سال ۲۰۱۲ بزرگترین سهام‌ دار این کمپانی شد. در همان سال نام کمپانی به SK Hynix تغییر یافت و رسما زیرمجموعه‌ای از گروه اس کی شد. جالب است بدانید سامسونگ نیز ۱.۵۹ درصد از سهام SK Hynix را در اختیار دارد.

درایو SSD اس کی هاینیکس و تراشه NAND فلش آن روی یک ویفر سیلیکونی
SK Hynix نیز نوآوری‌های پرشماری دارد؛ برای مثال، در سال ۲۰۰۸ موفق به ساخت اولین رم ۲ گیگابایتی برای موبایل شد. این کمپانی در سال ۲۰۱۸ نیز اولین حافظه NAND فلش ۹۶ لایه ۴D و در سال ۲۰۱۹ نیز اولین تراشه‌های NAND فلش ۱۲۸ لایه ۴D را تولید کرد. ساخت اولین رم DDR5 (برای کامپیوتر) نیز توسط این کمپانی در سال ۲۰۱۸ رخ داد. اس کی هاینیکس همچنین اولین سازنده رم HBM در دنیاست. ناگفته نماند رم‌های پرسرعت HBM و HBM2 تنها توسط اس کی هاینیکس و سامسونگ تولید و برای ساخت کارت گرافیک کاربرد دارند.
SK Hynix از سال ۲۰۱۷ توانست جایگاه سوم در بین بزرگترین سازندگان تراشه را برای خود حفظ کند. تولیدات این کمپانی علاوه بر تراشه رم، شامل انواع تراشه حافظه به ویژه NAND فلش برای درایوهای حافظه همچون SSD، سنسور CMOS، رم برای کارت گرافیک، ماژول‌های رم و… است و تولیداتش در تجهیزات مصرفی، صنعتی و تجاری و… استفاده می‌شوند. این کمپانی همچنین ششمین سازنده بزرگ NAND فلش در دنیاست و رقیب اصلی‌اش در این عرضه اینتل آمریکایی است. ناگفتنه نماند در مقایسه با بزرگترین سازنده NAND فلش، سهم سامسونگ از بازار ۳.۷ برابر بیشتر از اس کی هاینیکس است.

میکرون

میکرون (Micron) یک کمپانی قدیمی آمریکایی است که ۴۲ سال پیش تاسیس شد. این کمپانی نیز در زمینه ساخت تراشه رم و حافظه فعالیت دارد و کمپانی‌های بزرگی همچون هواوی و شیائومی از تراشه‌های ساخت میکرون استفاده می‌کنند.
میکرون که سومین سازنده بزرگ تراشه رم در دنیا محسوب می‌شود،‌ در دهه‌ای که گذشت بهترین فروشش را در سه ماهه چهارم ۲۰۱۳ تجربه کرد که توانست ۲۸.۷ درصد از بازار را در اختیار بگیرد. میکرون در نیمه دوم سال ۲۰۱۳ کمترین اختلاف دهه پیشین خود با سامسونگ را داشت و میانگین فروشش تنها ۱۰.۶۵ درصد کمتر از سامسونگ بود. بدترین بازه برای میکرون طی ده سال اخیر نیز نیمه چهارم سال ۲۰۱۲ بود که تنها موفق شد ۱۰.۵ درصد از بازار را در اختیار بگیرد؛ در آن زمان فروشش ۳۱.۵ درصد کمتر از سامسونگ و ۱۴.۵ درصد کمتر از اس کی هاینیکس بود.

میکرون سال‌هاست که علاوه بر عنوان سومین سازنده بزرگ تراشه رم در دنیا، در حال حاضر عنوان پنجمین سازنده بزرگ تراشه دنیا را نیز در اختیار خود داشته و بالاتر رقبایی همچون برادکام و توشیبا قرار دارد. البته میکرون در چند سال اخیر چند باری جایگاه سومین و چهارمین سازنده بزرگ تراشه در دنیا را نیز اشغال کرده بود. این کمپانی همچنین چهارمین سازنده بزرگ تراشه‌های NAND فلش در دنیاست؛ البته در طول این سال‌ها گاهی در رتبه سوم و پنجم در بین بزرگترین سازندگان تراشه‌های NAND نیز ایستاده بود.
در مقایسه با سامسونگ و اس کی هاینیکس که تنوع تولید تراشه‌هایشان بالاست، میکرون تنها تراشه حافظه موقت (رم) برای گوشی‌های هوشمند، تلوزیون‌ها، گجت‌ها، سخت افزارهای کامپیوتری همچون ماژول رم و کارت گرافیک، رم برای SSD و دیگر وسایل الکتریکی که رم نیاز دارند و تراشه حافظه‌های فلش NAND و NOR برای انواع درایوهای حافظه همچون SSD و فلش‌های USB و… تولید می‌کند. تولیدات این کمپانی علاوه بر محصولات مصرفی، برای محصولات صنعتی و تجاری نیز استفاده می‌شوند.

درایو SSD کروشیال که از چیپ‌‌های ۳D NAND میکرون استفاده می‌کند
این کمپانی ضمن تولید تراشه رم و حافظه برای کمپانی‌های گوناگون، خود نیز مالک برند کروشیال (Crucial) است و محصولاتی شامل درایو SSD، فلش USB و ماژول رم را با این برند و همچنین برند میکرون به بازار عرضه می‌کند. برند لکسار (Lexar) نیز از سال ۲۰۰۶ تا سال ۲۰۱۷ تحت مالکیت میکرون بود.
میکرون ۳ کمپانی رقیب خود که سازنده تراشه رم بودند را نیز خریداری کرد. کمپانی آلمانی کینمودا (Qimonda) در سال ۲۰۱۱، کمپانی ژاپنی الپیدیا (Elpida) در سال ۲۰۱۳ و کمپانی تایوانی اینوترا (Inotera) در سال ۲۰۱۶ توسط میکرون خریداری شدند. در بین کمپانی‌های سازنده رم، الپیدیا رقیب اصلی میکرون بود و سهم بیشتری از بازار داشت. الپیدیا حاصل شراکت هیتاچی و NEC ژاپن بود و در سال ۲۰۰۳ صنعت تولید تراشه‌‌های نیمه‌ هادی میتسوبیشی را نیز خریداری کرد که البته در نهایت پس ورشکستی و فروشش، همگی به میکرون رسید.

میکرون نیز نوآوری‌های بسیاری داشته که از جمله آنان می‌توان به اولین رم DDR3 با ظرفیت ۱ گیگابایتی در سال ۲۰۰۶،‌ ساخت اولین کارت حافظه میکرو اس دی یک ترابایتی دنیا در سال ۲۰۱۹ و نوآوری‌های بسیار دیگر اشاره کرد. این کمپانی همچنین از اولین سازندگان رم موبایلی LPDDR5 است و این حافظه‌های موقت را در ظرفیت ۸ و ۱۲ گیگابایت تولید کرد. گوشی‌های شیائومی Mi 10 و Mi 10 Pro اولین گوشی‌هایی بودند که از رم‌های LPDDR5 میکرون استفاده کردند؛ این گوشی‌ها تنها ۲ روز پس از خانواده سامسونگ گلکسی اس ۲۰، که اولین گوشی‌های دارای رم LPDDR5 بودند، معرفی شدند.

نانیا

برشی از ک ماژول رم و تراشه‌های رم نانیا
در بین بازیگران اصلی تولید تراشه رم، کم سهم‌ترین آن‌ها کمپانی تایوانی نانیا (Nanya) است که در سال ۱۹۹۵ تولید شد. این کمپانی فقط تراشه رم تولید کرده و این تراشه‌ها در محصولات مختلفی اعم از ماژول رم، گوشی‌های هوشمند، درایوهای SSD (برخی درایوهای SSD رم دارند)، خودروهای هوشمند و دیگر محصولات مصرفی، تجاری و صنعتی کاربرند دارند.
نانیا پس از آنکه الپیدیا توسط میکرون خریداری شد، به جایگاه چهارم در بین بزرگترین سازندگان رم رسید. این کمپانی از آن زمان تا به امروز در جایگاه خود ثابت مانده و همواره درصدی تک رقمی از بازار را در اختیار داشته است.

تصویری از PCB یک درایو SSD کورسیر که روی آن تراشه رم نانیا در نقش بافر، تراشه‌های NAND فلش توشیبا و کنترلر فایسون دیده می‌شوند
نانیا در دهه‌ای که گذشت، بیشترین سهم از بازار را در سه ماهه دوم ۲۰۱۲ و سه ماهه دوم ۲۰۱۳ کسب و در هر دو توانست ۴.۹ درصد بازار را تصاحب کند. در سه ماهه دوم ۲۰۱۲ میکرون ۱۲.۵ و الپیدیا ۱۲.۹ درصد و در سه ماهه دوم ۲۰۱۳ نیز میکرون ۱۲.۹ درصد و الپیدیا نیز ۱۵.۲ درصد از بازار را در اختیار داشت. بدترین بازه برای نانیا نیز سه ماهه سوم ۲۰۱۷ و سه ماهه اول ۲۰۱۹ بود که تنها ۲.۳ درصد بازار را در اختیار داشت.
جالب است بدانید کمپانی تایوانی Inotera که در سال ۲۰۱۶ توسط میکرون خریداری شد، توسط نانیا و کینمودا تاسیس شده بود. نانیا خود نیز با میکرون همکاری و رابطه نزدیکی دارد.

وینباند و پاورچیپ

و اما علاوه بر چهار کمپانی بالا، شمار دیگری نیز در زمینه ساخت تراشه رم فعال هستند که سهم هر کدامشان از بازار زیر ۲ درصد است. در بین این سازندگان فرعی، دو کمپانی تایوانی وینباند (Winbond) و پاورچیپ (Powerchip) بیشترین سهم را داشته و رقیب یکدیگر به شمار می‌روند. در بین این دو تولید کننده،‌ وینباند از سال ۲۰۱۱ موفق شد تا پاورتک را پشت سر گذاشته و از آن زمان تا به امروز سهم بیشتری و تقریبا دو برابری نسبت به پاورچیپ دارد.

ماژول رم لپتاپی DDR3 کینگ اسپک و تراشه‌های رم پاورچیپ
در دهه گذشته، پاورچیپ (PSC) بیشترین سهم از بازار را در سه ماهه اول ۲۰۱۱ تجربه و ۲.۵ درصد از آن را در اختیار داشت. در همان زمان وینباند سهم ۱.۹ درصدی داشت. بدترین فروش خود را نیز در سه ماهه سوم و چهارم (نیمه دوم) سال ۲۰۱۱ تجربه و تنها ۰.۱ درصد از بازار را داشت. در همان زمان وینباند به ترتیب سهم ۲.۲ و ۱.۸ درصدی از بازار داشت.

تراشه رم وینباند (برای بافر) روی یک SSHD ساخت سیگیت
و اما برای وینباند نیز بهترین فروش دهه گذشته در سه ماهه دوم ۲۰۱۱ رقم خورد و همانطور که در بالا گفته شد، سهم ۲.۲ درصدی از بازار داشت. بدترین فروشش نیز متعلق به سه ماهه‌های دوم، سوم و چهارم ۲۰۱۸ است و تنها ۰.۷ درصد از بازار را در اختیار داشت. در همان زمان پاورچیپ به ترتیب مالک ۰.۴، ۰.۳ و مجددا ۰.۴ درصد از بازار بود.
مجموع سازندگان جزئی نیز در دهه گذشته بیشترین سهم را در سه ماهه اول ۲۰۱۱ کسب و ۳.۷ درصد از بازار را اشغال کردند. بدترین سهم از بازار را نیز در سه ماهه سوم و چهارم سال ۲۰۱۸ تجربه و تنها ۰.۵ درصد از بازار را داشتند.